Geschiedenis

Kwintessens Educatief  heeft een boeiende voorgeschiedenis die teruggaat tot de 19e eeuw. Het sociale gezicht van Kwintessens dat nu tot uitdrukking komt in de specialismen sociaal-emotioneel leren, burgerschap, godsdienst en levensbeschouwing is geen toeval. Het begin van de organisatie ligt bij het onderwijzen van kinderen uit kansarme groepen.

1865: De NZV opent haar deuren

Kwintessens Educatief is voortgekomen uit wat vroeger de Nederlandsche Zondagsschool Vereeniging (NZV) was. De NZV maakte deel uit van een brede internationale maatschappelijke beweging, de ‘Sunday School Movement’. Deze beweging zette zich vanaf de industriële revolutie in voor het lot van de vele werkende kinderen en probeerde iets te doen aan de sociale ellende die daarmee gepaard ging. In 1865 opende de NZV haar deuren in het hart van de Jordaan in Amsterdam waar veel arme arbeiders woonden. Grote gezinnen leefden in kleine kamertjes en kinderen moesten doordeweeks werken voor een paar centen om bij te dragen aan het gezinsinkomen.

Gezinnen met tien kinderen in kamers van drie bij vier meter waren geen uitzondering. De oudere kinderen kwamen daardoor op straat terecht en waren in feite de hangjongeren van die tijd. De NZV organiseerde voor hen ‘een school op zondag’, de Zondagsschool. Dat fenomeen kreeg navolging in honderden plaatsen in Nederland. Op de zondagsschool leerde je lezen en schrijven, en er werd gewerkt aan waardenontwikkeling en sociale vorming. Bijbelverhalen vormden daarvoor de ‘lesstof’.

Meestal werkten vooral onderwijsmensen uit de kerk mee op de zondagsschool, hoewel de zondagsschool meestal apart van de kerk werd ingericht. De drempel moest zo laag mogelijk zijn, gericht op de hele samenleving. De NZV richtte zich in de loop van de tijd steeds meer op de scholing van vrijwilligers en het ontwikkelen van materialen voor gebruik op de zondagsschool.

Kind op Zondag en Kind op Maandag

In 1931 verscheen de eerste uitgave voor begeleiders van de zondagsschool: Kind en Zondag (nu Kind op Zondag). Kerken hadden toentertijd nog weinig aandacht voor de geloofsopvoeding van kinderen en de NZV gaf hiervoor de eerste aanzet. Ook vanuit scholen kwam de vraag naar materiaal en ook daar werd gewerkt met Kind en Zondag. In de jaren ’70 leidde dit tot problemen: kinderen hoorden op school dezelfde verhalen als in de kerk doordat de methode op beide plekken werd gebruikt.

Vanaf 1981 verscheen Kind op Maandag als aparte uitgave voor godsdienstonderwijs op school. De NZV ontwikkelde zich tot een toonaangevende organisatie voor geloofsoverdracht aan kinderen en vervaardigde steeds meer materiaal, waaronder ook kinderbijbels.

1995 – nu: professionalisering en verbreding

In de jaren negentig van de vorige eeuw veranderde de NZV van een vereniging van zondagscholen in een educatieve uitgeverij. Niet langer werd alleen materiaal gemaakt voor protestantse kerken en scholen. Onder de naam Kwintessens werd een nieuwe productlijn ontwikkeld op het gebied van sociaal emotioneel leren voor alle denominaties. En ook de methodes voor levensbeschouwing werden verbreed voor katholiek en openbaar onderwijs.

In 2004 fuseerde de NZV met de Unie voor Christelijk Onderwijs tot UnieNzv. De Unie zet zich sinds 1879 (Unie ‘Een school met den Bijbel’) in voor de beschikbaarheid en identiteit van christelijk onderwijs en vormde een belangrijke maatschappelijke beweging voor de vrijheid van onderwijs. Daarmee nam de focus op onderwijs nog verder toe. Een volgende stap was het samengaan met de stichting Godsdienst en Opvoeding (SGO) in 2009 met de belangrijke methodes Trefwoord en de Zoutkorrel. Hierdoor kon een grotere diversiteit aan scholen beter worden bediend.

In 2011 werden de NZV en SGO samen de educatieve uitgeverij Kwintessens en in 2022 wordt de dragende stichting UnieNzv hernoemd tot de stichting Kwintessens Educatief.