TROUW | Kan de filosofie helpen bij de aanpak van problemen? Vandaag: invloed op onze levensloop. In hoeverre kunnen we de gebeurtenissen in ons leven en onze reactie daarop zelf sturen?
Een promotie op het werk, een relatie die eindigt, het oordeel van anderen: als we de stoïcijnen moeten geloven hebben we er bitter weinig invloed op. Het is dan ook, zeggen zij, verspilde energie om ons er druk over te maken. Volgens de Oudgriekse, stoïcijnse filosoof Epictetus (ca. 50-130 na Christus) kunnen we ons beter richten op waar we wél macht over hebben: hoe we zelf met deze gebeurtenissen omgaan. Emeritus hoogleraar Grieks Gerard Boter is kenner van het werk van Epictetus. Hij vertaalde, samen met Rob Brouwer, het werk van de stoïcijn en pleit voor een herwaardering van de stoïcijnse levenshouding.
Wie maar hard genoeg werkt, bereikt wat hij wil, lijkt tegenwoordig het adagium. Als ons dat vervolgens niet lukt, is de frustratie groot. Hoe moeten we daar volgens de stoïcijnen mee omgaan?
“Volgens Epictetus moeten we ons steeds afvragen: wat ligt er in mijn macht, en wat niet? Verreweg het meeste, namelijk alles wat zich in de wereld om ons heen afspeelt, ligt buiten onze macht. Daarmee zijn die gebeurtenissen op zichzelf niet goed of slecht. Ze gebeuren gewoon. We hebben er geen zeggenschap over of ons lichaam wel of niet ziek wordt, maar onze opvattingen en oordelen over het feit dat we ziek worden, liggen wel in onze macht. Of we boos, verdrietig, geïrriteerd of blij zijn, is volgens Epictetus een keuze, die we maken op rationele basis. Daarmee vallen die oordelen wel binnen het domein van goed en slecht.”